مهارت تربیتی معصومین(ع)

تکریم شخصیت، یکی از روش های تربیتی است که در سیره ی معصومین (علیهم السلام) بوده است. مبانی اخلاق اسلامی بر فطرت و کرامت نهاده شده است. خداوند متعال می فرماید:((و لقد کرّمنا بنی آدم .....))

در اینجا به اختصار به چند روش تکریم شخصیت اشاره نموده است:

1. اکرام و احترام :

توانایی در ایجاد رابطه و همدلی،از مهارتهای مهم کار تربیتی است . با تبسم،نگاه مهربانانه،شوخی و... می توان در ایجاد رابطه استفاده کرد. با بررسی سیره پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله)و ائمه اطهار(علیهم السلام) که بهترین الگوها هستند،پی می بریم که این بزرگواران با اکرام و احترام بامردم برخورد می کردند. 

قرآن کریم در این باره می فرماید: (( به (برکت) رحمت الهی، در برابر آنان (مردم) نرم(و مهربان)شدی؛ و اگر خشن و سنگدل بودی، از اطراف تو پراکنده می شدند. پس آنان را ببخش و برای آنان آمرزش طلب کن و در کارها با آنان مشورت کن؛اما هنگامی که تصمیم گرفتی،(قاطع باش و) بر خدا توکل کن؛زیرا خداوند متوکلان را دوست دارد)).

گفتنی است ابراز محبت و تحکیم روابط عاطفی از نکته های مهمی است که باید به آن توجه داشت. امام صادق (علیه السلام) فرمودند:((هنگامی که فردی را دوست می دارید به او اطلاع دهید؛زیرا موجب پایداری دوستی خواهد شد)).

2. چشم پوشی و تغافل:

چنانچه اشتباه فردی ثابت شد و تشخیص داده شد که با چشم پوشی از آن خطا و حفظ شخصیت او می توان باعث اصلاحش شد، بهتر است از شیوه تغافل استفاده کرد.چرا که تغافل، علاوه براینکه سبب تکریم شخصیت فرد می شود او را نیز وادار می کند تا این بزرگواری و چشم پوشی شما را جبران کند و بر خطایش اصرار نورزد.

امام صادق(علیه السلام)فرمود:((اصلاح اوضاع زندگی و معاشرت با دیگران مانند ظرفی است که دوسوم آن زیرکی و یک سوم آن تغافل است؛با تغافل از امور جزیی، خودتان را بلند مرتبه سازید!)).

امام علی (علیه السلام) فرمودند:((هیچ برخورد خردمندانه ای مانند تجاهل نیست)).

3. حمل بر صحت یا تفسیر به نیکو ترین وجه :

همانطور که نباید در امور دیگران تجسس کرد،بایستی هنگام مشاهده ی کار ناشایسته ی فرد، عمل او راهم به بهترین وجه ممکن معنا کرد. امام علی(علیه السلام) فرموده اند:(( کار برادرت را بر نیکو ترین وجه تفسیر کن، تا این که خلاف آن بر تو ثابت شود و نسبت به سخنان او نیز مادامی که راهی برای تفسیر نیکو وجود دارد،گمان بد مبر!))

4. عفو و بخشش:

وقتی خطای فردی آشکار گشت چنانچه عفو و گذشت باعث اصلاح فرد شود بهترین گزینه بخشش است. همانطور که از قدیم گفته اند بخشش از بزرگان است.قرآن کریم می فرماید:((شما آنها را عفو کنید و گذشت نمایید!))

شایان ذکر است عفوی پسندیده است که در کنارش صفحه ی دل هم از کینه پاک شود. پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم)فرمودند:((یکدیگر را عفو کنید تا کینه های میان شما زایل گردد!))

امام علی (علیه السلام):((تاج اخلاق کریمانه عفو است)).

5. مسئولیت دادن:

انسانها وقتی خود را توانا ببینند و بدانند کاری از دستشان بر می آید، احساس سربلندی و عزّت می کنند.پس برای تکریم شخصیت افراد باید چنین احساسی ایجاد شود تا حس سرافندگی ننمایند.باید زمینه بروز توانایی و شکوفایی آنها را فراهم نمود تا باور کنند که هنوز می توانند کاری مفید انجام دهند. لازم به ذکر است که تقسیم کار،دادن اختیار و تفویض مسئولیت البته با نظارت ظریفانه یکی از موجبات تحول اخلاقی است.

به امید روزی که با الهام از روش معصومین (علیهم السلام)و تکریم شخصیت دیگران زمینه ی خشنودی باری تعالی را فراهم کرده شاید به لطف او جزو گرامی شدگان درگاهش شده...

------------------------------------------------------------------------------------

منابع :

 اسرا،ی70

آل عمران،ی159

اصول کافی،ج2

اخلاق فلسفی

غررالحکم 

سوره بقره،ی109

کنزالعمال

اخلاق اسلامی

انسان آرمانی